Σαν σήμερα, πριν από ένα χρόνο, έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος Έλληνας σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος, ύστερα από τον θανατηφόρο τραυματισμό του όταν παρασύρθηκε από μοτοσυκλέτα κατά την διάρκεια γυρισμάτων. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος από το 1968 ασχολήθηκε με την κινηματογραφία αποσπώντας δεκάδες βραβεία για τις ταινίες του τόσο σε εγχώρια όσο και σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου.
Ο ποιητής της Έβδομης Τέχνης
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1935. Έκανε νομικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις οποίες εγκατέλειψε πριν πάρει το πτυχίο του. Το 1961 έφυγε στο Παρίσι, όπου αρχικά παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμογραφίας, καθώς και μαθήματα εθνολογίας και στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC και στο Musée de l' homme.
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα το 1964 και μέχρι το 1967 εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα Δημοκρατική Αλλαγή, μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη και την Τώνια Μαρκετάκη. Με τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται το 1965 και το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, Εκπομπή, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Το 1970, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Αναπαράσταση, κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και άλλες διακρίσεις στο εξωτερικό, και σηματοδότησε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου. Έκτοτε, οι ταινίες του έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου.
Πολλά αφιερώματα που τιμούν τη δουλειά του Θόδωρου Αγγελόπουλου έχουν πραγματοποιηθεί σ' όλο τον κόσμο. Έχει αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Έσσεξ (Essex). Μαζί με τον Βασίλη Ραφαηλίδη υπήρξε συνιδρυτής του περιοδικού Σύγχρονος Κινηματογράφος.
Σκηνές από το έργο του
Αναφορά στο έργο του
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ήταν ο κινηματογραφικός καλλιτέχνης που κατάφερε να ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας μας, κερδίζοντας το σεβασμό της απαιτητικής κινηματογραφικής παγκόσμιας κοινότητας. Τα δημιουργήματά του κουβαλούν περήφανα την ελληνική ψυχή.
Η εντυπωσιακή του φιλμογραφία μιλά από μόνη της, καθώς αποτελεί «πρωτοπορία» με την κυριολεκτική και ευρεία έννοια του όρου. Το πολυδιάστατο έργο του βρίσκεται σε μια διαρκή εξέλιξη. Το χαρακτηρίζει η μορφική ανησυχία και η θεματική αναζήτηση.
Μέσα από το φακό του ο Θ. Αγγελόπουλος κοίταζε τα πράγματα «εν σιωπή». Το βλέμμα του οξύ και αμετακίνητο παρατηρούσε το τοπίο γύρω του, τα βουνά, τη θάλασσα, τον ουρανό. Παρατηρούσε την ιστορία και τον άνθρωπο και μέσα από αυτό το σταθερό βλέμμα του μας βοηθάει τελικά να δούμε από μια άλλη οπτική γωνία την πραγματικότητα, ανατρέποντας την εικόνα που μέχρι τώρα είχαμε.
Σαν μια πράξη γενικής αντίστασης, όριζε νέες αρχές για τον κόσμο, έναν κόσμο που εξυμνεί στα έργα του και την ίδια στιγμή μπορεί να τον αμφισβητεί. Ο ίδιος πίστευε ότι: «ο κινηματογράφος είναι η τελευταία σημαντική μορφή αντίστασης στον κόσμο, όπου ζούμε και χειροτερεύει…» και είναι επομένως το μέσο που μπορεί να βοηθήσει στην αναζήτηση και έλευση ενός νέου ουμανισμού, ενός νέου κόσμου.
Θεωρούσε ότι: «σε κοινωνίες, όπου υπάρχει απουσία ονείρου, οραματισμού, υπάρχει κρίση». Ο κινηματογράφος του Θ. Αγγελόπουλου επιδιώκει να φέρει το όνειρο ξανά στη ζωή των ανθρώπων, έχοντας ως αφετηρία την εσωτερική αλήθεια και την ειλικρίνεια. Προβάλλει την ανάγκη διαμόρφωσης μιας νέας πολιτικής, που θα οδηγήσει σε μια καινούρια μορφή επικοινωνίας μεταξύ των λαών.
Αν και περιορίζει τον προφορικό, φυσικό, λόγο σε ουσιώδεις λειτουργίες και δίνει προτεραιότητα στον εικονικό και ηχητικό λόγο, ο θεατής, που μπαίνει ως ενεργός παρατηρητής στην παραγωγή των δρωμένων, μετακινείται στο χώρο και το χρόνο, γίνεται δέκτης των μηνυμάτων του δημιουργού, και συμπορεύεται μαζί του στην αναζήτηση του προσωπικού οδηγητικού οράματος και στην αναγνώριση του μικρού-μεγάλου νέου κόσμου.
Ο Θ. Αγγελόπουλος πιστός στην αποστολή του, υπηρέτησε την τέχνη του κινηματογράφου με συνέπεια, ευθύνη και καθαρότητα, γεγονός που τον καθιστά πρότυπο για τους νέους καλλιτέχνες και γενικά για τους νέους που αποφάσισαν να αφιερώσουν τη ζωή τους στην πνευματική εργασία.
Το πάθος για την τέχνη του, που ο ίδιος την χαρακτηρίζει ως τρόπο αναπνοής, αποδεικνύει ότι το ταλέντο, χωρίς πνευματική και ψυχική υποδομή, δεν είναι παρά μια δεξιοτεχνία. Για έναν καλλιτέχνη, οι «γόρδιοι δεσμοί» δεν βρίσκονται έξω από τον ίδιο, αλλά στο βάθος της ψυχής του και είναι έσχατη πλάνη να μεταχειρίζεται δανεικά ξίφη για να τους κόψει. «Κανένας δεν μπορεί να χτίσει για λογαριασμό σου το γεφύρι απ’ όπου χρωστάς να περάσεις το ρεύμα της ζωής. Κανένας, εκτός από σένα τον ίδιο. Υπάρχουν, βέβαια, μονοπάτια άπειρα και γεφύρια και ημίθεοι πρόθυμοι να σε περάσουν… μα θα σου ζητήσουν πληρωμή τον ίδιο σου τον εαυτό».
Ο Θ. Αγγελόπουλος μέσα από την άσκηση της τέχνης του, άνοιξε μονοπάτια για να οδηγηθεί η σκέψη, για να προτείνει άλλες κατευθύνσεις, νέες αναζητήσεις, για να ερευνήσει τα όρια ανάμεσα στις ανθρώπινες σχέσεις, στον έρωτα, στην επικοινωνία, ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο.
Με βάση την κίνηση, το χώρο και το χρόνο αντανακλά την πραγματικότητα με συμβολικά στοιχεία, με μηνύματα, με αντιπαραθέσεις. Επαναφέρει αισθητικές αξίες του παρελθόντος, αποδεικνύοντας τη διαχρονικότητα της θαυματουργής ανθρώπινης διαίσθησης του μέτρου.
Μέσα από την τέχνη του μας μαθαίνει να αισθανόμαστε, να σκεφτόμαστε, να αναρωτιόμαστε, να αμφισβητούμε, καθώς αναδεικνύει αξίες και ιδανικά και καθώς προβάλλει τη ζωή, τον κόσμο, την ανθρώπινη δημιουργία, την ιστορία, τον πολιτισμό. Η εκφραστική του δύναμη γονιμοποιεί τη δημιουργική φαντασία και μας βοηθάει να εξωτερικεύσουμε σκέψεις και αισθήματα. Αλλά πάνω απ’ όλα, η τέχνη του Θ. Αγγελόπουλου αποβαίνει η κοινωνική συνείδηση κάθε εποχής.
Ο Θ. Αγγελόπουλος έχει εξασφαλίσει το έπαθλο του μεγάλου δημιουργού: το γόητρο στους σύγχρονους και τη φήμη στους μεταγενέστερους. Η απουσία του αποτελεί εθνική απώλεια και το έργο του μεγάλη κληρονομιά...
Ο κ. Χρήστος Β. Μασσαλάς είναι π. Πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου